Zero and One On Business

ကွန်ပျူတာ Binary (Zero & One) ကို လုပ်ငန်းခွင်တွင် မည်သို့ နားလည်ပြီး အသုံးချမလဲ

ကွန်ပျူတာတွေဟာ ကျွန်တော်တို့ ပေးတဲ့ အချက်အလက်မှန်သမျှကို Binary (0 နဲ့ 1) စနစ် နဲ့ပဲ နားလည်ပြီး လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ ဒါဟာ ကွန်ပျူတာရဲ့ အခြေခံအကျဆုံး ဘာသာစကားပါ။ လုပ်ငန်းခွင်မှာ ကွန်ပျူတာကို နေ့စဉ်အသုံးပြုနေရတဲ့အတွက် ဒီ Binary စနစ်ရဲ့ သဘောတရားကို နားလည်ထားခြင်းက နည်းပညာကို ပိုမိုထိရောက်စွာ အသုံးချနိုင်ဖို့နဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်ရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ချဉ်းကပ်ရာမှာ အထောက်အကူပြုပါတယ်။ ဒါ့အပြင်နေ့စဉ် ဖြတ်သန်းရတဲ့ ဘဝမှာလည်း အမှားနည်းပြီး ပိုမိုတိုးတက်ဖို့အတွက် ထိရောက်တဲ့ နည်းလမ်းအဖြစ်လည်း အသုံးချနိုင်ပါတယ်။

Binary (0 & 1) ဆိုတာ ဘာလဲ။

Binary ဆိုတာ ဂဏန်းနှစ်လုံးစနစ် (Base-2 Number System) ဖြစ်ပါတယ်။ အသုံးပြုတဲ့ ဂဏန်းတွေကတော့ 0 (သုည) နဲ့ 1 (တစ်) တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

• 0 (Zero): လျှပ်စစ်စီးဆင်းမှု မရှိခြင်း (Off) သို့မဟုတ် False (မှား) ကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

• 1 (One): လျှပ်စစ်စီးဆင်းမှု ရှိခြင်း (On) သို့မဟုတ် True (မှန်) ကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

ကွန်ပျူတာထဲမှာ ကျွန်တော်တို့ ရိုက်လိုက်တဲ့ စာလုံးတွေ၊ ပုံတွေ၊ ဗီဒီယိုတွေ၊ Program တွေ အားလုံးကို ဒီ 0 နဲ့ 1 တွေ ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ ပုံစံနဲ့ပဲ သိမ်းဆည်းပြီး လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ ဒီ 0 (သို့) 1 တစ်လုံးကို Bit (Binary Digit) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ 8 Bits စုစည်းရင် Byte တစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။

(လက်ရှိ computer တွေက 64 bit system ကို အသုံးပြုနေပါတယ်)

Memory Addressing - Can address significantly more memory, theoretically up to 18.4 million terabytes.

လုပ်ငန်းခွင်နှင့် Binary (0 & 1) ဆက်စပ်မှု

Binary စနစ်ကို ကျွန်တော်တို့ တိုက်ရိုက်အသုံးပြုနေစရာ မလိုပေမယ့်၊ ဒီအခြေခံကို နားလည်ထားခြင်းက လုပ်ငန်းခွင်မှာ အောက်ပါ အကျိုးကျေးဇူးတွေကို ရရှိစေနိုင်ပါတယ်။

1. နည်းပညာကို ပိုမိုနားလည်ခြင်း (Deeper Tech Understanding): ကွန်ပျူတာတွေ၊ ဆော့ဖ်ဝဲလ်တွေ၊ ကွန်ရက်တွေ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေခံကို နားလည်ခြင်းအားဖြင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်တဲ့အခါ၊ IT ပညာရှင်တွေနဲ့ ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ပိုမိုထိရောက်စေပါတယ်။

2. ဒေတာစီမံခန့်ခွဲမှု (Data Management): ဖိုင်အရွယ်အစား၊ ဒေတာပမာဏ ကြီးမားခြင်းရဲ့ အကြောင်းရင်းကို ပိုမိုနားလည်လာပါတယ်။ ပုံတစ်ပုံ၊ ဗီဒီယိုတစ်ခု ဒါမှမဟုတ် ရှုပ်ထွေးတဲ့ Program တစ်ခုဆိုတာ သန်းပေါင်းများစွာသော 0 နဲ့ 1 တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။

3. ပြဿနာရှာဖွေဖြေရှင်းခြင်း (Troubleshooting Basics): 0 နဲ့ 1 ရဲ့ ယုတ္တိဗေဒ (Logic) ကို အခြေခံပြီး ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေကို စဉ်းစားနိုင်ပါတယ်။ "ဒါ On ဖြစ်သင့်လား၊ Off ဖြစ်သင့်လား" စသဖြင့် တွေးခေါ်နိုင်ပါတယ်။ ပြဿနာတွေ ဖြစ်ပေါ်တာကလည်း တစ်ခုနဲ့ တစ်ခု ချိတ်ဆက်ပြီးမှ ဖြစ်ပေါ်တာဖြစ်တဲ့အတွက် အကျိုးအကြောင်းတရား အစရဲ့ Binary ရဲ့ On/Off (ဆက်သွယ်မှုရှိ/မရှိ) သဘောတရားက အခြေခံပြီး ဖြစ်ပေါ်တာဖြစ်ပါတယ်။

4. ကုဒ်ရေးသားခြင်း၏ အခြေခံကို နားလည်ခြင်း (Understanding Basic Coding): Binary ကို နားလည်ခြင်းက Coding ရဲ့ အခြေခံယုတ္တိဗေဒ (Logical Flow) ကို ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ နားလည်နိုင်ဖို့ အထောက်အကူပြုပါတယ်။ Automation (အလိုအလျောက်စနစ်) တွေ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်တယ်ဆိုတာ သိရှိလာပါလိမ့်မယ်။

5. ဒစ်ဂျစ်တယ် ပြောင်းလဲရေး (Digital Transformation) : လုပ်ငန်းတွေဟာ Digital Transformation ကို ဦးတည်နေတဲ့အချိန်မှာ နည်းပညာရဲ့ အခြေခံအကျဆုံး အလုပ်လုပ်ပုံကို နားလည်ထားခြင်းက ဝန်ထမ်းတွေအနေနဲ့ နည်းပညာအသစ်တွေကို ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ လက်ခံနိုင်ပြီး လုပ်ငန်းရဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်တိုးတက်မှုမှာ တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

နိဂုံးချုပ်

Binary (0 နဲ့ 1) စနစ်ဟာ ကွန်ပျူတာသိပ္ပံရဲ့ အခြေခံအုတ်မြစ် ဖြစ်ပါတယ်။ လုပ်ငန်းခွင်မှာ ကွန်ပျူတာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နည်းပညာတွေကို တိုက်ရိုက်ကိုင်တွယ်ရခြင်း မရှိသည့်တိုင် ၎င်းရဲ့ အခြေခံသဘောတရားကို နားလည်ထားခြင်းက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် နားလည်မှုကို တိုးမြှင့်ပေးပြီး၊ နည်းပညာဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်ရာမှာ ပိုမိုအထောက်အကူပြုကာ၊ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ဒီဂျစ်တယ်ခေတ်နဲ့ လိုက်လျောညီထွေစွာ လုပ်ငန်းခွင်မှာ ပိုမိုထိရောက်စွာ လုပ်ကိုင်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။

ယုတ္တိဗေဒ (Logic) ဆိုတာ ဘာလဲ။

ယုတ္တိဗေဒ (Logic) ဆိုတာက မှန်ကန်စွာ တွေးခေါ်ခြင်း၊ အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်မှုများကို စနစ်တကျ ဆန်းစစ်ခြင်းနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ ပညာရပ် ဖြစ်ပါတယ်။ ရိုးရှင်းစွာပြောရရင်၊ အချက်အလက်တွေ (Premises) ကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ (Analytics) အခြေခံ သုံးသပ်ပြီး မှန်ကန်တဲ့ ကောက်ချက် (Conclusion) တွေကို ဘယ်လိုချရမလဲဆိုတာကို လေ့လာတဲ့ ဘာသာရပ်တစ်ခုပါ။

လူသားတွေရဲ့ တွေးခေါ်မှု၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှု၊ ပြဿနာဖြေရှင်းမှုတိုင်းမှာ ယုတ္တိဗေဒက အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နေပါတယ်။ ကွန်ပျူတာတွေ၊ သိပ္ပံပညာ၊ သင်္ချာ၊ စီးပွားရေး စတဲ့ နယ်ပယ်အသီးသီးမှာလည်း ယုတ္တိဗေဒကို အခြေခံပြီး လုပ်ဆောင်ကြပါတယ်။

ယုတ္တိဗေဒရဲ့ အဓိကအယူအဆများ

ယုတ္တိဗေဒမှာ အဓိကအားဖြင့် တွေးခေါ်မှုပုံစံ နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။

1. နိဂုံးချုပ်ဆန်သော ယုတ္တိဗေဒ (Deductive Logic/Reasoning):

   • အဓိပ္ပာယ်: ယေဘုယျအမှန်တရား (General Truth) သို့မဟုတ် အခြေခံမူများ (Principles) မှ စတင်ပြီး သီးခြားကိစ္စရပ်များအတွက် မှန်ကန်သော ကောက်ချက်ချခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အကယ်၍ အခြေခံအချက်အလက်များ (Premises) မှန်ကန်ပါက ကောက်ချက်သည်လည်း မလွဲမသွေ မှန်ကန်ရပါမည်။

1. • ဥပမာ:

     • အခြေခံအချက် (Premise 1): လူတိုင်း သေတတ်၏။

     • အခြေခံအချက် (Premise 2): ကိုကိုသည် လူတစ်ဦးဖြစ်သည်။

     • ကောက်ချက် (Conclusion): ထို့ကြောင့် ကိုကိုသည် သေတတ်၏။

   • ဒီနေရာမှာ အခြေခံအချက်တွေ မှန်ကန်ရင် ကောက်ချက်ကလည်း အမြဲမှန်ရပါမယ်။

2. ထိုးထွင်းဆန်သော ယုတ္တိဗေဒ (Inductive Logic/Reasoning):

   • အဓိပ္ပာယ်: သီးခြားကိစ္စရပ်များ (Specific Observations) မှ စတင်ပြီး ယေဘုယျအမှန်တရား (General Conclusion) ကို ကောက်ချက်ချခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းက ကောက်ချက်ကို "ဖြစ်နိုင်ခြေ" (Probability) အပေါ်မှာ အခြေခံပြီး မှန်ကန်မှု အာမခံချက် မပေးနိုင်ပေမယ့်၊ သိပ္ပံနည်းကျ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေမှာ အသုံးများပါတယ်။

2. • ဥပမာ:

     • အချက်အလက် (Observation 1): မြန်မာနိုင်ငံက ငန်းဖြူတွေ အားလုံးက အဖြူရောင်ပဲ။

     • အချက်အလက် (Observation 2): ကျွန်တော်တွေ့ဖူးတဲ့ ငန်းဖြူတွေ အားလုံးက အဖြူရောင်ပဲ။

     • ကောက်ချက် (Conclusion): ထို့ကြောင့် ငန်းဖြူတွေ အားလုံးဟာ အဖြူရောင်ဖြစ်နိုင်ခြေများတယ်။

   • ဒီနေရာမှာ ငန်းနက်တစ်ကောင်ကို တွေ့လိုက်တာနဲ့ ဒီကောက်ချက်က မှားသွားနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဖြစ်နိုင်ခြေကို ခန့်မှန်းရာမှာ အသုံးဝင်ပါတယ်။

ယုတ္တိဗေဒက ဘာကြောင့် အရေးကြီးတာလဲ။

• မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်နိုင်ခြင်း: အချက်အလက်များကို စနစ်တကျ ဆန်းစစ်ပြီး အကောင်းဆုံးရွေးချယ်မှုကို ပြုလုပ်နိုင်စေပါတယ်။

• ပြဿနာများကို ထိရောက်စွာ ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်း: ပြဿနာရဲ့ အရင်းအမြစ်ကို ရှာဖွေပြီး အဆင့်ဆင့် ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါတယ်။

• ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်သော တွေးခေါ်မှု (Critical Thinking) ကို မြှင့်တင်ပေးခြင်း: သတင်းအချက်အလက်တွေကို လက်ခံရာမှာ အလွယ်တကူ မယုံကြည်ဘဲ၊ အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်မှုရှိမရှိ ပြန်လည်ဆန်းစစ်နိုင်စေပါတယ်။

• ဆက်သွယ်ပြောဆိုမှု ပိုမိုရှင်းလင်းစေခြင်း: ကိုယ့်ရဲ့ အတွေးအမြင်တွေကို အကြောင်းအကျိုးညီညွတ်စွာ တင်ပြနိုင်တဲ့အတွက် တခြားသူတွေ နားလည်မှု ပိုမိုလွယ်ကူစေပါတယ်။

• မှားယွင်းသော အတွေးအခေါ်များကို ရှောင်ရှားနိုင်ခြင်း: အကြောင်းအကျိုးမညီညွတ်တဲ့ အယူအဆတွေ၊ မှားယွင်းတဲ့ ကောက်ချက်ချမှုတွေကို ရှောင်ရှားနိုင်စေပါတယ်။

ယုတ္တိဗေဒကို လက်တွေ့အသုံးချခြင်း (လုပ်ငန်းခွင်နှင့် နေ့စဉ်ဘဝ)

1. စီးပွားရေး ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ခြင်း:

   • ဈေးကွက်သတင်းအချက်အလက်များ (Data) ကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး ထုတ်ကုန်အသစ် ထုတ်သင့်မထုတ်သင့်၊ ဈေးနှုန်း ဘယ်လိုသတ်မှတ်သင့်တယ် စတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချရာမှာ ယုတ္တိဗေဒကို အသုံးပြုပါတယ်။

   • ဥပမာ- If ဖောက်သည်တွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုက ထုတ်ကုန် (X) ကို ပိုကြိုက်တယ်လို့ ပြနေတယ်၊ then ထုတ်ကုန် (X) ကို ပိုမိုထုတ်လုပ်ပြီး ဈေးကွက်ချဲ့ထွင်သင့်တယ်။

2. ပြဿနာဖြေရှင်းခြင်း:

   • လုပ်ငန်းခွင်မှာ ပြဿနာတစ်ခု (ဥပမာ- ရောင်းအားကျဆင်းခြင်း) ကြုံလာတဲ့အခါ၊ ဘယ်အချက်တွေက အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိလဲဆိုတာကို ယုတ္တိဗေဒနည်းကျ ရှာဖွေပါတယ်။

   • If ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ လေ့ကျင့်မှု အားနည်းနေတယ်၊ then သူတို့ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည် ကျဆင်းပြီး ရောင်းအားကျဆင်းတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။

3. ကွန်ပျူတာနှင့် Programming:

   • ကွန်ပျူတာ Program တွေအားလုံးဟာ ယုတ္တိဗေဒကို အခြေခံပြီး ရေးသားထားတာပါ။ 0 နဲ့ 1 စနစ် (Binary) ဟာလည်း Logic Gates (AND, OR, NOT) တွေကို အသုံးပြုပြီး အလုပ်လုပ်ပါတယ်။

   • Programmer တွေဟာ "If-Else" statements တွေ၊ Loops တွေ ရေးသားတဲ့အခါ ယုတ္တိဗေဒကို အသုံးပြုပြီး ကွန်ပျူတာကို ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်ရမယ်ဆိုတာ အမိန့်ပေးပါတယ်။

   • ဥပမာ- If (အသုံးပြုသူရဲ့ စကားဝှက် မှန်ကန်လျှင်) then (ဝင်ခွင့်ပြုပါ) else (မဝင်ခွင့်ပြုပါ)။

4. လုပ်ငန်းခွင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ:

   • လုပ်ငန်းခွင် စုံစမ်းစစ်ဆေးရာမှာ အချက်အလက်တွေကို စနစ်တကျ စုဆောင်းပြီး အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်မှုရှိမရှိ ယုတ္တိဗေဒနည်းကျ ဆန်းစစ်ပါတယ်။

5. နေ့စဉ်ဘဝ:

   • သတင်းတွေကို ဖတ်တဲ့အခါ၊ ကြော်ငြာတွေကို ကြည့်တဲ့အခါ၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ စကားပြောတဲ့အခါ မှန်ကန်တဲ့ အချက်အလက်ဟုတ်မဟုတ်၊ အကြောင်းအကျိုးညီညွတ်မှုရှိမရှိ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်ဖို့ ယုတ္တိဗေဒက ကူညီပေးပါတယ်။

နိဂုံးချုပ်

ယုတ္တိဗေဒဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တွေးခေါ်မှု စွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးတဲ့ အရေးပါတဲ့ ကိရိယာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ လုပ်ငန်းခွင်မှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ နေ့စဉ်ဘဝမှာပဲဖြစ်ဖြစ် ယုတ္တိဗေဒနည်းကျ စဉ်းစားတတ်ခြင်းက ပိုမိုအောင်မြင်ပြီး ထိရောက်တဲ့ ဘဝကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်စေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

"If" (အကယ်၍/ဆိုပါက) ကို အခြေခံပြီး စဉ်းစားနည်းများဆိုတာက "အခြေအနေတစ်ခုပေါ် မူတည်ပြီး ဖြစ်နိုင်ချေရှိတဲ့ အကျိုးဆက်တွေကို ကြိုတင်စဉ်းစားခြင်း" လို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။ ဒါဟာ ပြဿနာဖြေရှင်းရာမှာ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာမှာ၊ အစီအစဉ်ရေးဆွဲရာမှာ အရမ်းအရေးပါတဲ့ တွေးခေါ်မှုပုံစံတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

"If" ကို အခြေခံတဲ့ စဉ်းစားနည်းရဲ့ အဓိကသဘောတရား

ဒီစဉ်းစားနည်းဟာ "အကယ်၍ ဒီလိုဖြစ်ခဲ့ရင် ဘာဆက်ဖြစ်မလဲ" (If this, then what?) ဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို အခြေခံပါတယ်။ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ အခြေအနေတွေကို (If) အရင်ဆုံး စဉ်းစားပြီး၊ အဲဒီအခြေအနေတွေ ဖြစ်လာခဲ့ရင် ဘယ်လို အကျိုးဆက်တွေ (then) ပေါ်လာနိုင်လဲဆိုတာကို ခန့်မှန်းတွက်ဆတာ ဖြစ်ပါတယ်။

လုပ်ငန်းခွင်မှာ "If" ကို အခြေခံပြီး စဉ်းစားနည်းများ အသုံးချခြင်း

၁။ အန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲခြင်း (Risk Management)

လုပ်ငန်းတစ်ခုမှာ ကြုံတွေ့လာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်တွေကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းပြီး ကာကွယ်ခြင်း။

• If: ဝယ်ယူထားတဲ့ ကုန်ကြမ်းတွေရဲ့ ဈေးနှုန်း ရုတ်တရက် တက်သွားခဲ့ရင်?
  
  

  • Then: ကုန်ကျစရိတ်တွေ တက်လာမယ်။ အမြတ်အစွန်း လျော့ကျသွားနိုင်တယ်။ ထုတ်ကုန်ဈေးနှုန်း ပြန်ညှိရနိုင်တယ်။

  • Action: ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်မှုရှိတဲ့ ပေးသွင်းသူအသစ် ရှာဖွေထားမယ်။ ကုန်ကြမ်းအချို့ကို ကြိုတင်ဝယ်ယူ သိုလှောင်ထားမယ်။

• If: အဓိက ဝန်ထမ်းတစ်ဦး ရုတ်တရက် နုတ်ထွက်သွားခဲ့ရင်?
  
  

  • Then: လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှု ရပ်တန့်နိုင်တယ်။ အစားထိုး ဝန်ထမ်းရှာဖို့ အချိန်ယူရမယ်။ လုပ်ငန်း အရည်အသွေး ထိခိုက်နိုင်တယ်။

  • Action: ဝန်ထမ်းတွေကြားမှာ ဗဟုသုတ ဝေမျှတဲ့စနစ် (knowledge sharing) ကို ဖန်တီးမယ်။ အရေးကြီးတဲ့ နေရာတွေအတွက် အရံလူ (backup person) တွေ ပြင်ဆင်ထားမယ်။

၂။ မဟာဗျူဟာချမှတ်ခြင်း (Strategic Planning)

ရေရှည်လုပ်ငန်း လမ်းကြောင်းကို ချမှတ်တဲ့အခါ ဖြစ်နိုင်ခြေအမျိုးမျိုးကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း။

• If: ဈေးကွက်ထဲကို ပြိုင်ဘက်အသစ်တစ်ဦး ဝင်လာခဲ့ရင်?
  
  

  • Then: ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဈေးကွက်ဝေစု လျော့ကျသွားနိုင်တယ်။ ဈေးနှုန်းစစ်ပွဲတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်။ ဖောက်သည်တွေ ပြိုင်ဘက်ဆီ ရောက်သွားနိုင်တယ်။

  • Action: ကိုယ့်ရဲ့ ထုတ်ကုန် ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုကို ပိုပြီး ထူးခြားအောင် လုပ်မယ်။ ဖောက်သည်ဝန်ဆောင်မှုကို ပိုကောင်းအောင် မြှင့်တင်မယ်။

• If: စီးပွားရေးအခြေအနေ ကျဆင်းသွားခဲ့ရင် (စီးပွားရေး အကျပ်အတည်း ဖြစ်ခဲ့ရင်)?
  
  

  • Then: အရောင်းတွေ ထိုးကျနိုင်တယ်။ ငွေသားစီးဆင်းမှု (cash flow) ပြဿနာတွေ ကြုံရနိုင်တယ်။

  • Action: မလိုအပ်တဲ့ ကုန်ကျစရိတ်တွေကို ကြိုတင်လျှော့ချမယ်။ ငွေသားအရံ (cash reserve) ပိုမိုစုဆောင်းထားမယ်။

၃။ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း (Decision Making)

ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု မချခင် ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုးတွေကို ချိန်ဆခြင်း။

• If: ထုတ်ကုန်အသစ်ကို ဈေးကွက်ထဲ မိတ်ဆက်ခဲ့ရင်?

  • Then (Good): ဈေးကွက်ဝေစု တိုးလာမယ်။ ဝင်ငွေ တိုးလာမယ်။ အမှတ်တံဆိပ် ပိုပြီး လူသိများလာမယ်။

  • Then (Bad): ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အမြတ်မရနိုင်ဘူး။ ဖောက်သည်တွေ စိတ်ဝင်စားမှု မရှိနိုင်ဘူး။ ပြိုင်ဘက်တွေက ပိုကောင်းတဲ့ ထုတ်ကုန် ထုတ်နိုင်တယ်။

  • Action: စမ်းသပ်ဈေးကွက် (pilot market) မှာ အရင်စမ်းသပ်မယ်။ ဖောက်သည်တွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို လေ့လာမယ်။

၄။ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ခြင်း (Process Improvement)

လက်ရှိလုပ်ငန်းစဉ်တွေကို ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး ပိုမိုထိရောက်အောင် ပြုလုပ်ခြင်း။

• If: ဝန်ထမ်းတွေက ပုံမှန်သင်တန်းတွေ မတက်ခဲ့ရင်?

  • Then: သူတို့ရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ နောက်ကျကျန်ခဲ့မယ်။ အလုပ်ခွင်မှာ အမှားအယွင်းတွေ ပိုများလာနိုင်တယ်။ ထုတ်လုပ်မှု စွမ်းအားကျဆင်းမယ်။

  • Action: ပုံမှန် သင်တန်းအစီအစဉ်တွေ ချမှတ်ပေးမယ်။ သင်တန်းတက်ရောက်မှုကို မဖြစ်မနေ သတ်မှတ်မယ်။

"If" ကို အခြေခံစဉ်းစားရာတွင် မှတ်သားသင့်သောအချက်များ

• ဖြစ်နိုင်ခြေအားလုံးကို စဉ်းစားပါ: ကောင်းတာရော၊ ဆိုးတာရော၊ ကြားနေတာရော ဖြစ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုးစုံကို စဉ်းစားပါ။

• အစီအစဉ် (Plan A, B, C) ချမှတ်ပါ: တစ်ခုတည်းသော ဖြေရှင်းနည်းကိုပဲ မကြည့်ဘဲ၊ အခြေအနေအမျိုးမျိုးအတွက် အစီအစဉ်တွေ ပြင်ဆင်ထားပါ။

• တိကျပါစေ: "If" အခြေအနေကို တတ်နိုင်သမျှ တိတိကျကျ သတ်မှတ်ပါ။ (ဥပမာ- "ဈေးကျရင်" ထက် "ဈေးနှုန်း ၅% ကျခဲ့ရင်" လို့ ပိုတိကျပါ)

• ပြန်လည်သုံးသပ်ပါ: စဉ်းစားထားတဲ့ "If-Then" အခြေအနေတွေဟာ လက်တွေ့နဲ့ ကိုက်ညီမှုရှိရဲ့လားဆိုတာကို ပုံမှန်ပြန်သုံးသပ်ပါ။

"If" ကို အခြေခံတဲ့ စဉ်းစားနည်းဟာ သင့်လုပ်ငန်းရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ပိုမိုခိုင်မာစေပြီး ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှု ကောင်းမွန်စေတဲ့အတွက် အောင်မြင်မှုရဖို့ ပိုမိုနီးစပ်စေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

Zero to One: လုပ်ငန်းအသစ် တည်ထောင်ခြင်းနှင့် အနာဂတ်ကို ဖန်တီးခြင်း

if နဲ့ logic အကြောင်းသိပြီးပြီ ဆိုရင် Zero to One ဖြစ်အောင် ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်မလဲ။ ဘယ်အရာတွေက Zero ကနေ One ဖြစ်လာမလဲဆိုတာ ဆက်လေ့လာရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ထူးခြားမှု၊ ကွဲပြားမှု၊ နည်းလမ်းတွေ မရှိဘဲ Zero to One ဖြစ်မလာပါဘူး .... 

၁။ Zero to One vs One to N

• • Zero to One (တီထွင်ဖန်တီးမှု): ဒီစာအုပ်ရဲ့ အဓိကအယူအဆဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုလိုတာက လုံးဝအသစ်အဆန်းတစ်ခုကို ဖန်တီးတာ၊ မရှိသေးတဲ့အရာတစ်ခုကို စတင်တည်ထောင်တာ၊ ဆန်းသစ်တဲ့ နည်းပညာ ဒါမှမဟုတ် လုပ်ငန်းပုံစံတစ်ခုကို ဖန်တီးတာကို ဆိုလိုပါတယ်။ ဒါက လျှို့ဝှက်ချက်တစ်ခုကို ရှာဖွေပြီး အနာဂတ်ကို ဖန်တီးတာနဲ့တူပါတယ်။ ဥပမာ - ပထမဆုံး အင်တာနက်ကို တည်ထောင်တာ၊ ပထမဆုံး စမတ်ဖုန်းကို ထုတ်တာမျိုး။

  • One to N (တိုးတက်မှု): ဒါက လက်ရှိရှိနေတဲ့အရာတွေကို ပွားများတာ၊ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်တာမျိုးကို ဆိုလိုပါတယ်။ ဥပမာ - ရှိပြီးသား စမတ်ဖုန်းရဲ့ နောက်ဆုံးပေါ် မော်ဒယ်အသစ်ထုတ်တာ၊ ရှိပြီးသား စားသောက်ဆိုင်ရဲ့ နောက်ထပ် ဆိုင်ခွဲတွေ ဖွင့်တာမျိုး။ Zero to One လို ဆန်းသစ်တီထွင်မှု တွေကို ပိုပြီး အလေးထားပါတယ်။

၂။ လျှို့ဝှက်ချက်များကို ရှာဖွေခြင်း (Finding Secrets)

• • အောင်မြင်တဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ခု တည်ထောင်ဖို့ဆိုရင် တခြားသူတွေ မသိသေးတဲ့ အမှန်တရား (လျှို့ဝှက်ချက်) ကို ရှာဖွေရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလျှို့ဝှက်ချက်တွေဟာ သဘာဝလောကအကြောင်း ဒါမှမဟုတ် လူသားတွေအကြောင်းလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

  • လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ရှာဖွေဖို့ဆိုတာ စူးစမ်းလိုစိတ်၊ သံသယစိတ်နဲ့ မေးခွန်းထုတ်တတ်တဲ့ စိတ်ဓာတ်ရှိဖို့ လိုပါတယ်။ လူအများစု လက်ခံထားတဲ့ အယူအဆတွေကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်ပြီး မေးခွန်းများထုတ်ဖို့ လိုပါတယ်။

၃။ မိုနိုပိုလီ ဈေးကွက် တည်ဆောက်ခြင်း (Building a Monopoly)

• ပြိုင်ဆိုင်မှု (Competition) ကို ရှောင်ရှားပြီး မိုနိုပိုလီ စျေးကွက် (Monopoly) ကို ဖန်တီးသင့်ပါတယ်။  ပြိုင်ဆိုင်မှုများတဲ့ ဈေးကွက်မှာ ကုမ္ပဏီတွေဟာ အမြတ်အစွန်းနည်းပြီး ရေရှည်ရပ်တည်ဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။

• မိုနိုပိုလီ ဈေးကွက် ဖန်တီးဖို့အတွက် အချက် ၄ ချက်ရှိပါတယ်။ 

  1. နည်းပညာဆိုင်ရာ သာလွန်မှု (Proprietary Technology): ပြိုင်ဘက်တွေထက် အနည်းဆုံး ၁၀ ဆ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ နည်းပညာရှိခြင်း။

  2. ကွန်ရက်သက်ရောက်မှု (Network Effects): သုံးစွဲသူများလာလေလေ၊ ထုတ်ကုန် ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုရဲ့ တန်ဖိုးက ပိုတိုးလာလေလေဖြစ်ခြင်း (ဥပမာ - Digital Marketing, Cross channel, Smart supply chain system)

  3. အတိုင်းအတာအလိုက် တိုးချဲ့နိုင်မှု (Economies of Scale): ထုတ်လုပ်မှု ပမာဏ များလာတာနဲ့အမျှ ကုန်ကျစရိတ် လျော့နည်းသွားခြင်း။

  4. အမှတ်တံဆိပ် ခိုင်မာမှု (Branding): ခိုင်မာပြီး ထင်ရှားတဲ့ အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခု တည်ဆောက်နိုင်ခြင်း။

၄။ အနာဂတ်အတွက် စီစဉ်ခြင်း (Planning for the Future)

• တိကျတဲ့ အစီအစဉ် (Definite Optimism) နဲ့ အနာဂတ်ကို တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ကံကြမ္မာ ဒါမှမဟုတ် မရေရာမှုတွေအပေါ် မှီခိုနေမယ့်အစား၊ ကိုယ့်ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေနဲ့ အနာဂတ်ကို ဖန်တီးယူနိုင်တယ် ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ချက်ရှိဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။

• ရေရှည်အတွက် ကြီးမားတဲ့ ပန်းတိုင်တွေ ချမှတ်ပြီး အခုကတည်းက စတင်အကောင်အထည်ဖော်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

၅။ ထူးခြားသော ဝန်ထမ်းများနှင့် ယဉ်ကျေးမှု (Unique Employees & Culture)

• အောင်မြင်တဲ့ Startup တစ်ခု တည်ထောင်ဖို့အတွက် ထူးခြားတဲ့ အရည်အချင်းရှိတဲ့ ဝန်ထမ်းကောင်းတွေ စုဆောင်းဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ သူတို့ဟာ ကိုယ့်ရဲ့ လုပ်ငန်းပန်းတိုင်ကို ယုံကြည်ပြီး တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်း လုပ်ကိုင်နိုင်သူတွေ ဖြစ်ရပါမယ်။

• ကုမ္ပဏီရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု (Culture) ဟာလည်း အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အားပေးတဲ့၊ လွတ်လပ်စွာ ဖန်တီးခွင့်ပေးတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုမျိုးကို တည်ဆောက်ရပါမယ်။

• ကုမ္ပဏီရဲ့ အစောပိုင်း ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ဟာ ရေရှည်အတွက် အလွန်အရေးကြီးကြောင်း၊ မှန်ကန်တဲ့ စတင်မှုက အနာဂတ်အောင်မြင်မှုကို ပိုမိုသေချာစေမှာဖြစ်ပါတယ်။

နိဂုံးချုပ်

"Zero to One" ဆိုတာ "မေးခွန်းအသစ်များ မေးပါ၊ မတူညီတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ လုပ်ဆောင်ပါ၊ အနာဂတ်ကို ဖန်တီးပါ" ဆိုတဲ့ အတိုင်း လုပ်ဆောင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ပြိုင်ဆိုင်မှုများတဲ့ ကမ္ဘာမှာ အောင်မြင်ချင်တယ်ဆိုရင် သူများအတိုင်း လိုက်လုပ်တာထက် ကိုယ်ပိုင်လမ်းကြောင်းကို ဖောက်ပြီး ထူးခြားတဲ့ အရာတစ်ခုကို ဖန်တီးဖို့ လိုအပ်ပြီး ကိုယ်လျှောက်လမ်းတဲ့ လမ်းကို ယုံကြည်ရ မှာဖြစ်ပါတယ်။

Fact

Before 2000,

1. Make incremental advances

2. Stay lean and flexible

3. Improve on the competition

4. Focus on product, not sales

After 2000,

1. It is better to risk boldness than triviality. 

2. A bad plan is better than no plan. 

3. Competitive markets destroy profits. 

4. Sales matters just as much as product.